Vanuit de grote eetzaal kijk je uit over de duinen en zee. Het is de eerste dag van twee intensieve dagen Leren Leiden, een training voor aspirerende en startende leidinggevenden. In drie modules, verspreid over een aantal maanden, onderzoeken zij hun waarden, kwaliteiten en valkuilen om daarmee hun ideale leiderschapsstijl vorm te geven.
Onvermijdelijk proces
In Noordwijk zijn kleine groepjes druk aan het nadenken over Gerda en over Martin, twee fictieve werknemers uit het spel waarmee ze straks een lastig gesprek zullen voeren.
Een paar maanden eerder hebben ze kennis en inzichten over zichzelf vergaard. Volgens trainer Nynke Sikkema is dat een pittig en onvermijdelijk proces. "Het is daarbij nodig persoonlijke vragen te stellen. Wat zijn mijn waarden? Wie ben ik als leider. Wat heb ik te bieden? Je gaat op zoek naar je sterke kanten, maar ontdekt ook je valkuilen."
Na de eerste module zetten de deelnemers hun waarden, kwaliteiten en valkuilen om in leerdoelen. "Terwijl de een meer autoriteit en standvastigheid wil uitstralen, zoekt de ander juist de verbindende factor in zijn leiderschap", aldus de trainer.
Leiderschap oefenen
Die leerdoelen brengen ze vandaag in de praktijk tijdens een managementgame. Dat gebeurt tijdens een gesprek met medewerkers, gespeeld door game-acteurs, van een fictief bedrijf waarvan zij leidinggevenden zijn. In kleine groepjes, waarbij per gesprek het hele groepje één persoon speelt en één persoon het woord voert. In time-outs voorzien ze de pratende medecursist van feedback en tips om het gesprek tot een goed einde te brengen.
Ontwikkelaar van de managementgame is Marco Tankink, oprichter van gamebedrijf Salsaparilla. "De succesfactor van het spel is het leren door vallen en opstaan. Je kunt iets alleen écht leren door het zelf te doen. Het spel biedt de mogelijkheid om in een veilige omgeving verschillende dingen uit te proberen en daarvan te leren", meent Tankink.
Het spel sluit precies aan bij de doelgroep, beginnend leidinggevenden die net hun kwaliteiten en valkuilen ontdekken. "Het moet niet te moeilijk zijn en de acteurs zijn voorzichtig met het geven van feedback aan de cursisten. Ze richten zich op de mogelijkheden en vermijden bewust een negatieve benadering."
Geworstel van cursisten
Een van de personages in het spel is Gerda Konijnenberg, een wat chagrijnige secretarieel medewerker die werkt op de afdeling traffic advise. Gerda wordt gespeeld door game-acteur Annelies. Zij ziet vaak het geworstel van de cursisten tegenover zich.
"Dit is het perfecte moment om dingen uit te proberen, maar dat vinden veel deelnemers toch lastig of zelfs eng. Ik reageer op de persoon tegenover mij en tijdens het gesprek geef ik vooral feedback aan de hand van de leerdoelen. Tijdens het gesprek wijs ik op verschillende mogelijkheden zodat hij of zij het meteen kan toepassen. Aan het einde van de dag kiezen we het beste team dat alle opdrachten heeft uitgevoerd en daarbij ook hun leerdoelen heeft toegepast. Het blijft een spel."
Ombuigen tot een succes
Jill van de Sterren is cursist. Ze werkt als projectleider presentaties in het Rijksmuseum van Oudheden en wil zich verder ontwikkelen. Dankzij de fictieve Gerda kon ze haar valkuilen in de praktijk ombuigen tot een succes. ‘Mijn persoonlijke leerdoelen zijn zelfverzekerder en directer overkomen en meer autoriteit uitstralen. Daarin kwam ik mezelf al vrij snel tegen. Gerda walste direct over mee heen. Ik hing een beetje achterover en zat in elkaar gezakt, terwijl zij steeds meer naar voren kwam. Ze veegde de vloer met me aan. Annelies gaf me toen hele praktische tips. Dat ik rechtop moest zitten bijvoorbeeld. Die feedback kun je direct toepassen. Ik veranderde mijn houding en merkte meteen dat mensen anders met me omgingen.’
Diepere laag
Ook cursist Kees-Jan van Sierhuis herkent die valkuilen. ‘Voor mij is een aandachtspunt de communicatie met mensen die ik moet aansturen. Ik heb van huis uit geleerd dat iedereen gelijk is, mede daarom is het een drempel om mensen orders te geven. In de eerste dagen van de cursus werd ik me daarvan bewust. Tijdens de managementgame kwam ik tegenover een man te zitten die ik moest wijzen op een verkeerde werkwijze. Dat was zwoegen. Ik ging te snel door naar de oplossing, terwijl als je doorvraagt, er nog een diepere laag onder het probleem ligt."
In zo’n praktijksituatie loop je snel in je eigen valkuilen. Dan kunnen medecursisten je handvatten aanreiken. Je spoelt de situatie even terug en pakt het op een andere manier aan. Dan blijkt dat je eigenlijk niet luistert naar de persoon tegenover je en alleen bezig bent geweest met het bedenken van de oplossing.
Je kunt praten over management tot je een ons weegt en er stapels boeken over lezen, maar pas in zo’n praktijksituatie merk je wat je verkeerd doet en wat je anders kunt doen. Daarom is dit een uitstekende manier om leiderschap te oefenen.
"Aan het einde van de dag was ik uitgeteld. Ik kon niets meer. Maar als ik nu op mijn werk een gesprek voer, zie ik hoe het mechanisme werkt, waardoor ik er meer uit kan halen."
Door Nynke van Spiegel.