Durf te beginnen! Hoe pak je dat aan?
Deze zomer werd ik weer eens écht geïnspireerd. De Braziliaanse ondernemer Ricardo Semler sprak in Nederland over organisatievernieuwing en vertelde uitgebreid over zijn democratische onderneming Semco. Zijn verhaal ging over een buitengewone manier van organiseren en appelleerde bij mij aan een diep gevoelde behoefte: die van vernieuwing en leiderschap waarbij visie en daadkracht centraal staan.
Semco-stijl
Ricardo Semler heeft ruim 30 jaar ervaring in het leiden van een organisatie die heel anders functioneert dan de meeste organisaties. Semler ziet organisaties als een levend systeem dat hem helpt om de juiste keuzes te maken en koers te varen. Hij maakte van Semco een bedrijf waarin werknemers op democratische wijze meebeslissen, ook over strategische zaken. Zo bepalen werknemers niet alleen hun eigen salaris, maar kiezen ook zelf hun manager uit. Daarbij staat transparant werken hoog in het vaandel. De financiële gegevens van het bedrijf, zoals de balans en de V&W-rekening, zijn voor alle werknemers beschikbaar.
Semler ging niet over een nacht ijs, hij legde niet zomaar alle macht bij zijn werknemers neer. Hij deed er jaren over om zijn ideeën en visie te ontwikkelen en op de juiste wijze te implementeren. Stapje voor stapje maakte hij van Semco het succesvolle en winstgevende democratische bedrijf dat het is. In navolging van Semco zijn er inmiddels veel meer organisaties die volgens de ‘Semco-stijl’ werken.
Drie kenmerken
In het boek ‘Reïnventing Organizations’ beschrijft Frederic Laloux een tiental organisaties wereldwijd in diverse bedrijfstakken die anders georganiseerd zijn en daarmee succes oogsten. Al die bijzondere bedrijven hebben, net als Semco, drie kenmerken gemeen. Ze werken met zelfsturing en autonomie voor iedereen, er is een streven naar heelheid en ze gaan uit van een organisatie als levend systeem met een eigen bestemming.
De verhalen van Richardo Semler en die van de Nederlandse ‘anders ondernemers’ als Ghislaine Duymelings, directeur Overtoom Benelux (Manutan), maakt een verlangen wakker. Dit verlangen gaat over organisaties waarbij je wilt horen, die levendig en succesvol zijn en waar je zelf invloed hebt en een bijdrage kunt leveren met alles wat je in huis hebt.
Helaas is vaak het tegengestelde voor veel werknemers de realiteit. Mensen gaan naar hun werk en laten hun emoties en persoonlijke verhalen thuis. Ze nemen hun passie, bevlogenheid en hun gevoel voor kwaliteit niet mee naar hun werk. Want daar wordt toch geen aanspraak op gedaan, of het wordt niet gewaardeerd. Of regelgeving biedt geen ruimte. Werknemers leren zich aan te passen, maar raken steeds een stukje van zichzelf kwijt.
Wie durft te beginnen?
Gelukkig wint het gedachtengoed terrein dat je op je werk niet alleen werknemer bent, maar juist gewoon een ‘mens’ mag zijn met al je kwaliteiten en capaciteiten. Daarbij is de tijd rijp voor het idee van ‘anders organiseren. Daarom slaat de boodschap van een voorloper als Semler waarschijnlijk ook goed aan tegenwoordig. De zaal waar Semler sprak deze zomer, zat in ieder geval vol en een groot deel van het zeshonderd koppige publiek kwam gemotiveerd naar buiten.
De vraag is vervolgens: wie van deze bezoekers zet daadwerkelijk de stap om zo’n ‘andere’ democratische organisatie te bouwen? Wie gelooft echt dat dat kan? Welke manager of CEO bij een bank, multinational, overheidsorganisatie, ziekenhuis of school zet een stap in die richting? Veranderen is eng en lastig. Vaak ontstaat voor een grote verandering ook weerstand in de vorm van enig cynisme of zelfs fatalisme. ‘Tsja, leuk verhaal die Semco-stijl, maar dat lukt hier toch niet’, zouden de deelnemers aan mijn trainingen kunnen denken.
Strategie. Hoe pak je dat aan?
Naast weerstand, komt tegelijk ook nieuwsgierigheid op. Het verlangen om te weten hoe je zoiets stapsgewijs zou kunnen aanpakken. Want als je anders wil gaan organiseren, dan moet je eerst weten wat daarbij mogelijke stappen kunnen zijn. Een gedegen begeleiding in een Baak programma is daarbij een goede optie.
In het Baak Strategie Programma werk je toe naar keuzes die van jouw organisatie een organisatie van de 21e eeuw kunnen maken. Waarbij de vernieuwing begint met een keuze voor een andere visie op organiseren. Vragen die daarbij een belangrijke rol spelen zijn: ‘Wat wil je de komende jaren bereiken? Waarom willen mensen bij jou werken? Waarom komen klanten bij je terug? Ook kijken we naar het grotere verhaal van jouw organisatie. Waar ligt jullie bestemming? Hoe is de organisatie ooit ontstaan en wat voegen jullie toe aan de samenleving?
In het tweede deel van het Baak Strategie Programma werken we de consequenties van deze visie uit. Hoe ga je de organisatie zo inrichten dat je op een andere manier kunt werken? Welke kleine en grote stappen moet je zetten? En, bovenal, welk soort leiderschap kun je daarbij uitoefenen?
Allicht wil je nog meer te weten komen over de stijl van Semler? Mij heeft hij in ieder geval blijvend geïnspireerd.
Door Maria Sturm en Iris Grimm.