"Van het enkelvoudig coachen van groepen en teams, zoals kijken naar communicatieprocessen, moeten we eigenlijk af. Want zonder oog voor de context waarin groepsactiviteiten plaatsvinden, mis je wezenlijke informatie."
Wim Goossens, expertdocent aan de Zuyd Hogeschool en trainer bij het Europees Instituut en de Baak, ontwikkelde het IPG-model (Integrale Procesbegeleiding van Groepen) voor complexe groepsdynamieken, -fenomen en -processen.
Dit model zoekt een samenhang tussen de volgende vier kernelementen:
- de context van de groep
- groepsontwikkeling
- niveaus
- leiderschap
5 soorten context
In elk team spelen meerdere contexten een rol. Ik ga hierbij uit van vijf contexten die in elk team in mindere of meerdere mate aanwezig zijn: de culturele context, de maatschappelijke context, de organisatorische context, het team zelf als context en de persoonlijke context van de deelnemer.
1. Cultuur
Denk bij de culturele context aan bijvoorbeeld de ik- of wij-cultuur, de Oosterse of Westerse cultuur, de vrouwelijke of mannelijke cultuur en daaruit voortvloeiende culturele uitingsvormen, rituelen en gebruiken.
In een teambespreking komt naar voren dat een teamlid met een Indische achtergrond zo weinig hulp aan zijn collega’s vraagt, terwijl hij vanuit zijn cultuur geleerd heeft zich bescheiden op te stellen ……
2. Maatschappelijk
Als je kijkt naar de maatschappelijke context dan let je op de sociaal maatschappelijke achtergrond van de deelnemers in het team, de maatschappelijke status of het imago van de teamleden en de economische situatie.
Tijdens een teambegeleiding verwijt Harry Marian dat ze nooit naar hem luistert omdat hij in haar ogen toch altijd een timmermanszoon zal blijven en zij de ingenieursdochter is………
3. Organisatorisch
Qua organisatorische context is het type bedrijf of instelling van belang; is het bijvoorbeeld een profit- of non-profitorganisatie? Hoe ziet de organisatiestructuur eruit, wat is het organisatiemodel, wat is de organisatiecultuur, is er een diversiteit aan culturen? Wat is het draagvlak van het team in de organisatie? Over welk organisatiegebied spreken we?
Marian zit in een organisatie met een 'echte klaagcultuur'. Op enig moment wordt ze emotioneel en vertelt hoe de teampressie haar belemmert om geïnspireerd over haar werk te praten………….
4. Team
Daarnaast is het team zelf ook een belangrijke context. Wat is de doelstelling van het team, wat is de samenstelling, zijn er specifieke werkprocedures, in welke fase verkeert de groep qua ontwikkeling?
Het team praat in een tweespalt met elkaar: de oude gedegen medewerkers en de jongeren. Tijdens een teambespreking wordt de generatiekloof duidelijk als een oudere medewerker zich ergert aan het blackberry-gebruik van de jongere medewerker, waarna deze zegt: “Man, ik ben op internet meer informatie aan het opzoeken over het onderwerp waarover we het hebben”…..
5. Deelnemer
En natuurlijk de deelnemer zelf. Hoe ziet de leefwereld van hem/haar eruit, wat zijn kwalitatieve invloeden uit de persoonlijke leefwereld, wat zijn belangrijke levenservaringen of relevante actuele invloeden zoals bijvoorbeeld verlieservaringen of stress? In welke levensfase verkeren de verschillende deelnemers?
Tijdens een teamsessie blijkt dat (de fysiek ook stevige) Ria volledig is gesocialiseerd op open en direct te zijn, terwijl haar collega (fysiek fragiel) altijd geleerd heeft dat je beter kunt inslikken en het risicovol is je gevoel of mening te uiten. De socialisatie van deze teamleden herhaalt zich als een parallelproces in het team…….
Hiermee is in vogelvlucht een overzicht gegeven van de verschillende contexten binnen een team; één van de vier kernelementen binnen het IPG-model.